ve gelen cevappp
Sayın İlgili;
Bilindiği üzere 25/06/2009 tarihli ve 2145/1 sayılı Kurul Kararı ile iki ay süreyle uygulanacak olan akaryakıt dağıtım ve bayi tavan fiyatları şu şekilde tespit edilmiştir:
Akaryakıt Dağıtım Fiyatı = ((PF * 1,05*Yoğunluk/1000)+ ÖTV+GP)*1,18 + ((M/2)*1,18)
Akaryakıt Bayi Fiyatı = ADF + ((M/2)*1,18)
ADF ve ABF Pazartesi, Çarşamba ve Cuma günleri hesaplanır ve ertesi gün için uygulamaya başlanır. Formülde yer alan PF (parite fiyat) Platts European Market Scan de CIF MED (Genova /Lavera) başlığı altında yayımlanan fiyatlardan ilan zamanı itibariyle en güncel olanı ile yine TCMB tarafından 15.30 dan sonra belirlenen en güncel ABD doları döviz satış kurunun çarpılması ile bulunan fiyattır. Yani:
PF= CIF * Döviz Kuru olarak ifade edilebilir.
Petrol Piyasası Kanunu gereği Türkiye petrol piyasasında fiyat oluşumunda en yakın erişilebilir dünya piyasalarının dikkate alınması gerektiği için fiyat formülü (Genova /Lavera) fiyatları esas alınarak oluşturulmuş, bunların üzerine Kurşunsuz Benzin 95 Oktan için 25 Kr/Lt, motorin için 30 Kr/Lt ve kırsal motorin için 27,5 Kr/Lt vergisiz marjları eklenerek akaryakıt bayi tavan fiyatı belirlenmiştir.
Akaryakıt dağıtım ve bayi tavan marjları ülkemiz ile temin benzerliği gösteren Akdeniz ülkeleri esas alınarak belirlenmiştir. Petrol temin bedeli de yine Akdeniz ülkelerinin arz ve talep yapısından etkilenerek fiyatın oluştuğu İtalya’daki serbest piyasada CIF MED (Genova /Lavera) fiyatlarına endekslenmiştir. Yani Kurumumuzca tavanı belirlenen fiyat unsuru dünya fiyatlarına bağlı olarak değişen temin bedeli ya da tespiti görev alanımıza girmeyen vergiler (ÖTV, KDV) değildir, yalnızca rafineri/dağıtıcı/bayi marjlarıdır.
Yukarıda yer alan formüllerden de anlaşılacağı üzere fiyatı etkileyen unsurlar ve fiyata etkilerine ilişkin açıklamalar aşağıdaki şekildedir:
CIF MED (Genova /Lavera) Fiyatları: Söz konusu serbest piyasada oluşan akaryakıt fiyatları ülkemizde 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nda önceki otomatik fiyatlandırma döneminde de esas alınmak idi. CIF MED fiyatları Akdeniz ve Dünya piyasalarındaki arz talep hareketlerinden etkilenerek oluşmakta olup ham petrol fiyatları ile aynı yönde hareket etmek zorunda değildir. Yani ham petrol fiyatları düşüşte ya da sabit iken ilgili ürünün piyasa koşulları nedeniyle ürün fiyatı uluslar arası pazarlarda ve Türkiye’de artabilmekle birlikte tersi de mümkündür. Bunun aşağıdaki tabloda yer alan fiyat değişimlerine bakılabilir:
Ham Petrol K. Benzin 95 Oktan
04/08/2009 73,84 $/Varil 746,75 $/Ton
05/08/2009 74,67 $/Varil 714,75 $/Ton
Tablodan da anlaşılacağı üzere ardışık iki gün arasında ham petrol fiyatları artarken dünya piyasalarında Kurşunsuz Benzin 95 Oktan fiyatı düşebilmektedir.
Vergiler:
Kurumumuzun vergilendirmeye ilişkin her hangi bir yetki ve sorumluluğu bulunmamaktadır.
Fiyat formülü vergileri de (ÖTV ve KDV) içermektedir. ÖTV miktarı maktu iken KDV miktarı ürünün satış fiyatı ile orantılıdır.
15 Temmuz 2009 tarihli ve 27289 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Bazı Mallarda Uygulanan Özel Tüketim Vergisi Tutarlarının Belirlenmesi ve Bazı Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı” gereğince tavan fiyat uygulamasına konu akaryakıt türlerinin ÖTV miktarları aşağıdaki şekilde değiştirilmiş (arttırılmış) olup, ilgili günden itibaren yapılacak ve ilan edilecek olan tavan fiyat hesaplamalarında yeni ÖTV miktarları geçerli olacaktır:
ÜRÜN Eski ÖTV Miktarı (TL/Lt) Yeni ÖTV Miktarı
(TL/Lt) Değişim (Artış)
(TL/Lt)
Kurşunsuz Benzin 95 Oktan 1,4915 1,6915 0,20
Motorin 1,0045 1,1545 0,15
Kırsal Motorin 0,9345 1,0845 0,15
Verginin pompa satış fiyatı içindeki payının anlaşılması, temin bedeline esas olarak alınan CIF MED fiyatları ve rafinerici/dağıtıcı/bayi marjları ile karşılaştırılabilmesi için örnek olarak alınan bir günde oluşan fiyatın bileşenlerine ayrılması yeterli olacaktır. Söz gelimi, 6 Ağustos 2009 tarihi için, tavan fiyata konu ürünlerin pompa satış fiyatları içerindeki payları şekilde görüldüğü gibidir:
Görüldüğü gibi Kurşunsuz Benzin 95 Oktan örneği için ilgili günde vergilerin pompa satış fiyatı içerisindeki payı % 66, temin bedelinin payı % 24, rafinerici/dağıtıcı/bayi marjları toplamının payı ise % 10 dolaylarındadır. İlgili gün için dünya fiyatlarındaki % 10’luk düşüş diğer faktörler (ÖTV, marjlar) sabitken pompa fiyatında ancak % 2,4 dolaylarında bir düşüş sağlayacaktır.
Rafinerici/Dağıtıcı/Bayi Marjları:
Fiyat oluşumunun diğer bir unsuru da marjlardır. Kurumumuzun müdahale yetkisi fiyatın yalnızca bu unsuru için geçerlidir. Pompa satış fiyatı içerisindeki payı ürüne bağlı olarak tavan fiyat uygulaması sonrasında bile %10 - %15 dolaylarında olan marjlar Türkiye petrol piyasasında faaliyet yapan rafinerici, dağıtıcı ve bayilik faaliyetlerinin yürütülmesi için gerekli olan tüm maliyetlerin ve ticari kar beklentilerinin karşılandığı yegâne kalemdir. Pompa satış fiyatı içerisindeki payı sınırlı olan bu fiyat unsurunun Kurumuzca tavan fiyat uygulaması sonucunda 2 aylık bir süre için sınırlandırıldığı ve bu süre içerisinde artış imkânının olmadığı bilinmelidir. Her ne kadar en yakın erişilebilir piyasalarda oluşan marjların dikkate alınması yükümlülüğü olsa da marjlar toplamında meydana gelecek %10’luk bir düşüş pompa satış fiyatında ancak %1-1,5 dolaylarında bir düşüş sağlayabilecektir.
Sonuç olarak akaryakıt fiyatlarını oluşturan tüm unsurların kontrolünün Kurumumuz görev alanında olmadığı, ancak lisans sahiplerinin marjlarına müdahale yetkimiz olduğu ve bunun tavan fiyat uygulaması ile yapıldığı, fiyatlarda meydana gelen ve kamuoyunda merak uyandıran değişimlerin ise genel olarak dünya fiyatlarında gerçekleşen hareketlenmelerden, 15 Temmuz 2009 tarihinde ise gerçekleşen ÖTV artışından kaynaklandığı bilinmelidir.