Gönderen Konu: Akü  (Okunma sayısı 5536 defa)

aRasaLg

  • Ziyaretçi
Akü
« : Mart 06, 2009, 02:01:31 ÖS »
1. AKÜ

1.1. Akünün Tanımı
Elektrik enerjisini kimyasal enerji olarak depo eden ve devresine alıcıbağlandığı
zaman bu enerjiyi tekrar elektrik enerjisine çevirerek dışdevreye veren bir üreteçtir.

1.2. Akünün Görevleri
* Araç motoru çalışmadığızamanlarda kullanılacak alıcılara akım göndermek.
(Radyo. Kalorifer, sigara yakacağı, lambalar gibi alıcılar.)
* Motorun ilk anda çalışabilmesi için marşmotoruna elektrik akımıvermek.
* Motor çalışırken elektrik sisteminde voltaj ve amperaj dengelemesi yapmak.(Yani
yüksek devirlerde alternatörün üreteceği voltaj bazen fazla yükseleceğinden
alıcıların zarar görmesine sebep olabilir.) Bu durumda akü alternatörün oluşturduğu
akımın bir kısmınıüzerine alarak aşırıvoltajın yükselmesini önler.
Ayrıca taşıt çalışırken motordan hareket alan şarj sistemi alıcılarıbesleyebilse de
motor durduğu anda bazıgereksinimler için yine elektrik enerjisine ihtiyaç vardır. Bu
fonksiyonlar araçta akü ile sağlanmaktadır. Bu akünün araç üzerindeki çevrimi aşağıdaki
gibidir.

1.3. Akünün Çalışma Prensibi
Akülerin çalışma şekilleri doğru akım üreteçleri olan piller gibidir. Bataryalar
boşaldığızaman doldurulur. Elektrolit adıverilen asit veya baz karışımıiçerisine iki ayrıcins
metal parçasısokalım. Metallerin dışdevresine bir elektrikli alıcıbağlandığında, sistemin iç
devresindeki kimyasal reaksiyon dolayısıyla doğru akım verilince alıcının çalıştırdığı
görülür.
Örneğin volta pilini ele alırsak şekilde görülen kaptaki sülfürik asit içerisine çinko ve
bakır levhalarıkonduğunda bu iki maden arasında 1 voltluk gerilim meydana gelir ve sistem
bir volta pilidir. İşte bataryalar da bunlar gibidir. Fakat voltajıartırmak için içersindeki
elemanlar değiştirilir ve çoğaltılır

1.4. Akü Çeşitleri
1.4.1. Kurşun Akü
Kurşun aküler yapıolarak 3 kısımdan oluşmaktadır: Batarya kutusu, elemanlar ve
elektrolit denilen kimyasal karışım.
1.4.1.1.Batarya Kutusu
Sert plastikten presleme suretiyle yapılmıştır. İçerisindeki elemanların birbirine temas
etmemesi için bölümlenmiştir.
1.4.1.2.Elemanlar
Plakalar, seperatörler, kutup başları, eleman kapağıve elektrolitten oluşmaktadır.
1.4.1.3.Elektrolit
Sülfürik asit ve saf su karışımıdır. Akü (batarya) içersindeki kimyasal reaksiyonu
sağlar.

1.4.2. Kalsiyumlu Akü
Günümüzdeki kurşun-asit bataryalarda kullanılan kurşun ızgaraların mekanik ve
kimyasal dayanaklılığınıarttırmak için kurşun içerisine eklenen antimonun yerini kalsiyum
almıştır. Antimon bataryanın çalışmasısırasında gaz oluşumunu hızlandırır ve aşırısu
kaybına neden olur. Bu nedenle bu bataryalar sürekli bakım gerektirir. Antimonun bu
olumsuz etkisini gidermek için ızgaralara antimon yerine kalsiyum eklenir. Kalsiyumun
avantajınormal şarj voltajlarında gaz oluşumunu 75 oranında azaltmışolmasıdır. Bu nedenle
normal çalışma ömürlerinde su ilavesine gerek duymazlar
 
 1.5. Kalsiyumlu Akülerin Üstünlükleri
  1. Bir daha açılmamak üzere tamamen kapatılmışkapak
  2. Yüksek yoğunlukta plakalar
  3. Dayanıklıpolipropilen kutu

1.6. Akünün Yapısı
   1– Toz kapakları: Plastikten yapılmıştır ve üzerinde gaz çıkışınısağlayacak havalandırma
delikleri vardır.
   2– Eleman kapağı: Elektrolit doldurulmasınıve seviye kontrolünü sağlar.
   3– Pozitif Kutup: Genellikle yanlışkablo bağlantısınıönlemek için daha kalın yapılmışya
da bir marka ile işaretlenmiştir.
   4– Negatif plakalar: Bütün plakalar kurşun alaşımlıçerçeveden oluşur ve aktif kurşunla
dolu bölümleri meydana getiren çok miktarda hücreye sahiptir.
   5– Çökeltme ızgaraları: Kimyasal reaksiyun sonucu ortaya çıkacak olan artıklar akü
kabının altındaki çökeltme ızgaralarında toplanır.
   6– Seperatörler: Kısa devreyi önlemek amacıyla her plakanın arasına yerleştirilmiştir.
Plakalar asidin serbestçe dolaşımına izin verecek şekilde ve asidin zarar veremeyeceği
kimyasal yapısıolan plastik malzemeden yapılmıştır.
   7– Pozitif plakalar: Bütün plakalar kurşun alaşımlıçerçeveden oluşur ve kurşun peroksitle
dolu bölümleri meydana getiren çok miktarda hücreye sahiptir.
   8– BağlantıKöprüleri: Plaka grubunda kullanılır. + kutbu bir sonraki – kutba bağlayan
BAĞLANTI KÖPRÜLERİakü kabıüzerinden gerçekleşir.
   9– Elektrolit: Her hücrede plakaların üzerini kapayacak seviyeye kadar doldurulur.
   10– Akü kutusu: Birbiriyle bağlanmak üzere üç veya altıbölüme ayrılmışplastik
dökümdür.
   11– Kapak: Sıkıgeçme veya sızdırmaz kaynak ile takılmışplastik döküm parçadır.
   12– Negatif kutup: Uçlarıserbest kalan kutuplar bağlantıkutuplarıdurumuna gelir.

1.7. Akü Etiketi
Akü üzerindeki etiketlerin yorumlanması
A Kod: 12 Volt
B Kapasite
C Kutupların bağlantışekli, akü kutusu yüksekliği, kalite performans seviyesi
D Marşsırasında çekilebilecek maksimum akım
(Örnek: 420 A akım 042 gösterilir.)
E Boyut standartlarıLB1 (kısa boy) simgesiyle karşılaşılabilir.

1.8. Akü Kapasitesini Etkileyen Faktörler
a)Plakalardaki aktif madde miktarı
b)Elektrolitteki asit miktarı
c)Plakaların yüzey alanları
Yukarıdaki saydığımız maddelerdeki nitelik arttıkça batarya kapasitesi de artar.

1.9. Taşıta Göre Akü Seçimi
JAPON ARAÇLAR 45 Ah Dar Tip
YERLİARAÇLAR 55 Ah - 60 Ah
AVRUPA ARAÇLAR 88 Ah - 100 Ah
HAFİF TİCARİARAÇLAR 72 Ah - 90 Ah

1.10. Akü Kontrolleri

1.10.1. Gözle Kontrol
 Akü yüzeyinde pislik bulunmamalıdır.
 Akü kutusunda çatlak bulunmamalıdır.
 Kutup başlarında oksitlenme olmamalıdır.
 Elektrolit seviyesi plakaların 1–1,5 cm üzerinde olmalıdır.
 Eleman toz kapaklarıüzerindeki deliklerin açık olmasına dikkat edilmelidir.
 Gevşek bağlantılar sıkılmalıdır.
 Kontrol gözünde üç farklırenk göstergesi vardı

Yeşil:
Yük durumu iyi, akü iyi
durumda

Siyah:
Yük durumu kötü, aküyü
şarj edin

Sarı:
Elektrolit seviyesi düşük
aküye su ilave edin

1.10.2.Yüzeyden Kaçak Kontrolü
Bir voltmetre ile bataryanın yüzeyinde kaçak olup olmadığıkontrol edilebilir.
Kullanılan voltmetrenin bir ucu bataryanın negatif kutup başına bağlanır. Diğer ucu ise
batarya yüzeyinde gezdirilir. Eğer voltmetrede değer okunuyorsa, okunan bölgede kaçak var
demektir. Değer okunmuyorsa batarya sağlamdır.
Akü yüzeyinde kaçak olduğunda, yüzeyin sıcak su veya sodalısu ile temizlenmesi
gerekir.

1.10.3.Yoğunluk Kontrolü
Elektrolit yoğunluğunu ölçmeye yarayan alete Hidrometre denir. Batarya işlerinde
kullanılan hidrometreler bir cam tüp içerisinde bölümlenmişşamandıradan ibarettir. Tüpün
ucunda lastik şırınga sıkılıp bırakılınca tüpe elektrolit alınır. Sıvının yoğunluğuna göre
şamandıra yüzer. Sıvıseviyesinde elektrolit yoğunluğunun değeri okunur. Elektrolit
yoğunluğuna göre bataryanın şarj durumu şu şekildedir:
1,280 - 1,260 tam şarjlı
1,260 - 1,230 3/4 şarjlı
1,230 - 1,200 1/2 şarjlı
1,200 - 1,170 1/4 şarjlı
1.170 - 1,140 şarjsız
1,140 - 1,110 tamamen boş

Renklere göre de hidrometrede batarya şarj durumu kabaca görülebilir:
Mavi - Şarjlı
Sarı - 1 / 2 Şarjlı
Kırmızı- Şarjsız

1.10.4.Kapasite Kontrolü
Kapasite
Akünün araç üzerindeki tüm alıcılarıbesleyecek miktardaki akımıverebileceğinin bir
göstergesidir. Birimi Amper-saat’tir. Sembolü Ah’ dır. Çok çeşitli kapasite tanımlarıvardır.
Bunlardan biri 20 saatlik yükleme kapasitesidir. Bu kapasiteyi belirlemek için otomotiv
akülerinde akü üzerinde bulunan anma kapasite, 20 saatlik standart deşarj süresine bölünerek
deşarj akımıbulunur. Bulunan akım ile akü eleman gerilimi 1.75 Volta düşene kadar deşarj
edilir. Deşarj süresi ile deşarj akımının çarpımıbize akünün kapasitesini verir. Bu kapasite
deneyi akü üretim tesislerinde yapılmaktadır.
Örnek: Anma kapasitesi 60 Ah olan tam şarjlıbir akünün gerçek kapasitesini belirlemek için
yapılan deneyde deşarj akımı60 Ah / 20 = 3 Amper olarak bulunur.
Bulunan akım ile eleman gerilimi 1,75 volt olana kadar deşarj edildiğinde tespit edilen deşarj
süresi 16,5 saattir. Akünün gerçek kapasitesi 16,5 x 3 = 49,5 Ah olarak hesaplanır.

Kapasite kontrolü
Kapasite kontrolünün amacı, akünün marş anındaki gerekli akımı verip
veremeyeceğinin ölçülmesidir. Kapasite kontrolünde akü kapasite ölçüm cihazıkullanılır.
Akünün etiketi üzerindeki anma kapasite değeri okunur. Akünün toz kapaklarıaçılır.
Kapasite ölçüm cihazının Voltmetre ve Ampermetre maşalıkablolarıAkünün artıve eksi
kutuplarına bağlanır. (Cihazın artıkablosu akünün artıkutbuna, cihazın eksi kablosu akünün
eksi kutbuna gelecek şekilde bağlanır). Daha sonra Cihazın Yükleme Topuzu saat yönünde
çevrilerek akü anma kapasitesi değerinin üç katıakımla yüklenir.(örneğin 60 Ah
kapasitedeki bir akü 60 x 3 = 180 Amper ile yüklenir.) Bu anda cihazın voltmetre
skalasındaki değer okunur ve hemen yükleme topuzu sola çevrilerek kapalıkonuma getirilir.
Cihazda okunan değer 12 voltluk akülerde 9,6 volt’un altında olmamalıdır. Voltmetrede
okunan değerin 9,6 volttan düşük çıkmasıve elemanların hızla kaynamasıakü kapasitesinin
iyi olmadığınıgösterir.

DİKKAT: Ölçüm işlemini 15 saniyeden önce bitiriniz. Cihazıyüklü durumda uzun süre
tutmayınız. Aksi taktirde akü arızalanabilir.

1.10.5. Vasıta Üzerinde Yüklü Muayene
Akü yükleme muayenesi marşmotoru çalıştırıldığısırada akü voltajınıkontrol etmek
suretiyle de yapılır. Bu kontrol için batarya yoğunluğu 1,225’ten fazla(takriben batarya
yarım veya tam şarjlı) olmalıdır. Elektrolit sıcaklığıise 60° ile 90° F (15,5 °C - 32,2 °C)
civarında olmalıdır. Aksi halde elde edilecek sonuçlar tam doğru olmayabilir.
Kontrol işleminde aracın motoru çalışmayacak, sadece marşyapacak konumda olması
gerekir. Akü kutup başlarına Voltmetre volt skalası12 volttan büyük olmak suretiyle
ayarlanır. Voltmetrenin maşalıkablolarıartıuçlar artıya, eksi uçlar eksiye gelecek şekilde
bağlanır. Aracın kontak anahtarıçevrilerek motor üç tur atacak şekilde marşyapılır. Bu
durumda voltmetre skalasındaki değer okunur. Okunan değerin 10 Volt’ tan aşağıda
olmamasıgerekir. Voltaj değerinin 10 volttan düşük çıkmasıalıcılara yeterli akımın
gitmemesine neden olur.



---------------------------------------



Akülerin Şarj ve Deşarjı

Akünün Deşarjı
Şarjlıbir aküde pozitif plakanın aktif maddesi kurşun peroksittir. (PbO2) Negatif
plakanın aktif maddesi ise kurşundur. (Pb) Elektrolit ise su ve sülfürik asit (H2O + H2SO4 )
karışımıdır.

Akü bir alıcıya bağlandığızaman akım vermeye başlar.
Akü deşarj olurken elektrolit içersindeki sülfürik asit (H2SO4 ) hidrojen ve sülfat iyonlarına
ayrışır. Sülfat iyonlarıpozitif ve negatif plaka ile birleşerek kurşun sülfatı(PbSO4) oluşturur.
Pozitif plakadaki oksijen de hidrojen iyonlarıile birleşerek suyu (H2O) meydana getirir.
Deşarj olan bir bataryada elektrolit içersindeki sülfürik asit miktarıazalırken su miktarıartar
ve karışımın yoğunluğu düşer.

ŞARJLI AKÜNÜN DEŞARJ OLMASI
- Plaka + Plaka
Elektrolit
Pb Pb O2
2H2 SO4 + H2O
DEŞARJ OLMUŞAKÜ
- Plaka + Plaka
Elektrolit
Pb SO4 Pb SO4
21

2.4.2. Akü Şarjı
Akü eleman plakalarıarasında kimyasal bakımdan bir fark yoksa buna deşarj (bitmiş)
akü denir.
Deşarj olmuşbir akünün şarj olmasıise yukarıda anlatılanların tersidir. Akü şarj
olurken plakalardaki kurşun sülfat (PbSO2), kurşun (Pb) ve sülfat (SO4) köklerine ayrışır.
Elektrolitteki su da (H2O) hidrojen (H) ve oksijen (O) elementlerine ayrışır. Sülfat kökleri
plakalardan ayrılarak hidrojenle birleşir ve sülfat asit şeklinde elektrolite geçer. Aynı
zamanda oksijen de pozitif plakadaki kurşunla birleşerek kurşun peroksit (PbO2) meydana
getirir. Böylece akü plakalarıarasında kimyasal bir reaksiyon meydana geldiğinden şarjlıbir
akü olmuşolur.

2.5. AşırıŞarj ve Deşarjın Zararları

2.5.1. AşırıŞarjın Zararları
Pozitif kutup başının kabarmasına ve akü kutusunun deforme olmasına neden olur.
Araç üzerinde aşırışarj olan aküde çok sık su eksilir. Bunun sonucunda plakalar hava ile
temas eder, yüzeyler sülfatlaşarak sertleşir.

2.5.2. AşırıDeşarjın Zararları
Akünün plakalarında meydana gelen kurşun sülfatlar yüzeyde sert bir tabaka meydana
getirir. Buna da sülfatlaşma denir. Kolay kolay çözülemez. Deşarj olmuşbataryanın pozitif
plakalarıdüşük sıcaklıkta donarak hasara uğrar.

2.6. Akü Şarj Etme Metotları

2.6.1. YavaşŞarj
Uzun süre kullanılmadan bekletilen akülerin plakalarında sülfatlaşma olur. Sertleşen
plakalarıçözmek için yavaşşarj uygulanır. Önce aküye bir alıcıbağlanarak akü tamamen
boşaltılır. Sonra akünün içindeki elektrolit boşaltılır ve saf su konur. Akü 0,5-1 amper’ lik bir
akımla 60-100 saat arasında şarj edilir. Şarj süresi bitiminde akü içindeki elektrolit
boşaltılarak uygun yoğunlukta elektrolit ilave edilir.
H2 O
H2 O
H2 O
22
2.6.2. Normal Şarj
Araç, akünün bitmesinden dolayıçalışmıyorsa, akü alınıp dışarıda normal şarja
bağlanır. Normal şarj cihazlarısabit akımla şarj ettiklerinden birden çok akü, seri bağlanarak
aynıanda şarj edilebilir.
Bir aküyü normal şarja bağlarken dikkat edilecek noktalar:
 Akünün yüzeyi temizlenir.
 Akü toz kapaklarıaçılır.
 Yoğunluk muayenesi yapılır ve elektrolit seviyesi tamamlanır.
 Birden fazla akü seri bağlanmışsa en küçük kapasiteli aküye göre şarj akımıseçilir.
 Şarj akımıakü kapasitesinin 1 / 10 ile 1 / 20 si arasında seçilir. (Örnek: Anma
kapasitesi 60 Ah olan aküde şarj akımı3 – 6 amper arasında olmalıdır.)
 Şarj olurken zaman zaman elektrolit yoğunluk kontrolü yapılır.

2.6.3. Çabuk Şarj
Bu işlemin amacıdeşarj olmuşaküyü kısa zamanda marşa basacak şekle getirmektir.
Sülfatlaşmış, kısa devreli, eski ve aktif maddesi gevşemişaküler çabuk şarj edilmemelidir.
Sık sık çabuk şarj uygulanan bataryaların ömrü azalır. Çabuk şarjda, şarj akımı12 volt’luk
aküler için 25–50 amper arasındadır. Bütün akülerde 15–20 dakika uygulanmasıgereken bir
işlemdir. Çabuk şarj işleminde toz kapaklarıaçılmalıdır.

2.6.4. Araç Üzerinde Şarj
Araç üzerindeki şarj; alternatör ve regülatörden meydana gelen şarj sistemi ile yapılır.
Araç üzerindeki şarj işlemi, sabit voltajla yapılan işlemdir. Şarj voltaj değeri 13.8 volt ile
14.2 volt değerleri arasında olmalıdır.


2.7. Akünün Self - Deşarjı
Kullanılmadan uzun müddet bekletilen bataryanın içinde, bir akım veriyormuşgibi
kimyasal reaksiyon meydana gelir. Bu olaya self deşarj (kendi kendini deşarj) denir. Sıcaklık
yükseldikçe bataryanın self deşarj hızıda artar. Çünkü yüksek sıcaklıkta batarya elektrolit
yoğunluğu azalır

2.7.1. Sülfatlaşma
Akünün plakalarında meydana gelen kurşun sülfatlar yüzeyde sert bir tabaka meydana
getirir. Buna sülfatlaşma denir.

2.8. Kullanılmadan Bekletilen Akülerde Yapılacak İşlemler:
Uzun müddet depolama mecburiyetinde kalınan aküleri mümkün mertebe soğuk
yerlerde muhafaza etmeli ve en fazla 30 günde bir tam şarj ederek meydana gelen
sülfatlaşmayıkalınlaşmadan yok etmelidir.
Büyük olan işyerlerinde fazla sayıdaki aküleri bir arada depolamak mecburiyeti
olduğundan aküleri özel şarj cihazına bağlanarak muhafaza edilmelidir.




----------------------------------



« Son Düzenleme: Mart 06, 2009, 02:04:12 ÖS Gönderen: aRas »



ufuk

  • Ziyaretçi
Ynt: Akü
« Yanıtla #1 : Mart 06, 2009, 03:26:08 ÖS »
bilgiler için tşk ....::

34N1005

  • İleti: 2291
Ynt: Akü
« Yanıtla #2 : Mart 06, 2009, 03:30:52 ÖS »
aras biligiler için çok sağol :)

aRasaLg

  • Ziyaretçi
Ynt: Akü
« Yanıtla #3 : Mart 06, 2009, 04:10:54 ÖS »
-Akülerinizin kutuplarında tortulaşma,sülfatlaşma olursa,bir çy bardağına cep sodası galiba diğer adı karbonat oluyor onu ılık suda karıstırın kutuplara sürün ama dikkat edin akünün içine kaçmasın!

-Aracınızın eksozundan hafiften mavimsi duman çıkıyorsa eğer anlayın ki aracınız yağ yakıyor mutlka servise danışınız.

-Aracınıza tesisat(bass,amfi,monitör,PS,PC...) bağlayacaksanız eğer mutlaka akünüz bu yükü kaldıracak Voltajta olup olmadıgını danışınız.Genelde modifiyeli araçlarda ses sistemi kullananlarda ''kapasite'' vardır.Bunun sebebi aküden gitmesinde kapasiteden gitsin. ;) Yani aküyü yemez.Ayrıca BMW nin bazı modellerinde çift akü kullanılıyor bunun sebebide çok fazla ekektronik sistemin içinde bulunması.

-Kamyon,tır,otobüs gibi araçlarda büyük akülerin kullanılmasının sebebi havalı frenler,havalı kapılar... vs kullanılmasıdır.Bunlar hep elektrik sayesinde çalışır.

Bunlar okuldan aldıgımız bilgiler ve bazılarıda benim kendi bilgilerimden.Bize verdikleri bilgileri sizlerle paylaşacağım.(Yalnız akünün sülfatlaşması mevzusunu yine de servislerde ki teknikerlere sorun siz.Gerçi onlara sorunca da para kopartmak için ''yok öyle bişey derler'' ama siz yine de bir sorun.)


34 DF 9999

  • İleti: 1577
Ynt: Akü
« Yanıtla #4 : Mart 07, 2009, 12:35:35 ÖÖ »
bılgilendırme için teşekkurler..paylaşıma saygı arkadaşlar.....alooooooo..

aRasaLg

  • Ziyaretçi
Ynt: Akü
« Yanıtla #5 : Mart 17, 2009, 07:29:09 ÖS »




 Şunu da paintten ayarlayıp paylaşmak istedim buyrun,

aRasaLg

  • Ziyaretçi
Ynt: Akü
« Yanıtla #6 : Mart 24, 2009, 05:42:43 ÖS »
Diyelim ki aracınıza xenon taktırcaksınız.bu xenon lar ile holejen arasıda farklar vardır.xenon farlarda xenon gazı bulunur.ve ilk yaktıgımız zaman parıl parıl yanmaz,kısa bir zaman dilimi ( 20-30 sn) içinde kendine gelir.ve çalısmaya baslar.xenon farlar 30000 V ile çalısırlar.yani normal araba 12 V luk akü ye taktıgımız zaman çalısmaz ve '' Aaa benim araca xenon taktık ama neden oLmadı,bozuk bu '' diye şeyler gecer aklımızdan.Ama durum öyle değildir.xenon un V u yüksek oldugu için direnç yardımyla ancak yapılabilir.yani akünüzün seviyesinde olur ve xenonlar çaLısır.




Akü: Diyelim ki askere gittik ve 2 sene boyunca araba calısmadı.öyle saman gibi durdu.Ve askerden geldıkten sonra arabayı calıstırdık ama calısmıyor.Bunu kım kullandı aküsü bitmiş!!. Diye sorarız önce.
yani motoru uzun bir süre boyunca calıstırmazsak eğer motorda metal parçacıklar birleşe birleşe kule gibi olur. (biz bu küçük metal tozları göremeyiz) bu parçacıklar biizm akümüzün çabuk bitmesine sebep olur.bunun için aracımızı 1-2 hafta da bir en azından '' RÖLANTİ'' 'de çalıstırmamız gerekir.